Poslanik, s.a.v.a., je na dan Gadir Humma, a Gadir je mjesto koji se nalazi između Mekke i Medine na području zvanom Džuhfe, prilikom povratka sa Oprosnog hadža okupio ljude. Taj dan je bio izuzetno vruć, do te mjere da su ljudi jedan dio svojih ogrtača stavljali sebi ispod nogu zbog vreline koja je izbijala iz zemlje. Nakon što su se ljudi okupili Poslanik je sa uzdignutog mjesta održao govor u kojem je između ostalog rekao:

“O skupino muslimana, zar vam ja nisam preči od vas samih?”

Odgovorili su: “Jesi tako nam Allaha.”

Potom je rekao: “Kome sam ja zaštitnik Ali je nakon mene njegov zaštitnik. Bože, budi prijatelj onome ko je njemu prijatelj i budi neprijatelj onome ko je njemu neprijatelj. Pomozi onoga ko njega pomogne i ponizi onoga ko njega ponizi.”

Historijski događaj Gadir Humma jedan je od važnih pitanja i od najvećih historijskih pitanja u islamskom svijetu, zato što je taj važan događaj sa mnogim čvrstim i neosporivim dokazima vezanim za njega

Sada ćemo navesti imena i karakteristike historičara koji su zabilježili događaj na Gadir Hummu u svojim historijskim knjigama:

Ime historičara/datum preseljenja/naziv njegove knjige

Belazuri /279. godina po Hidžri/ Ensabu-l-ešraf

Ibn Kutejbe /276. godina po Hidžri/ El-Mearif; El-Imammetu ve s-s-ijasetu

Taberi /310. godina po Hidžri/ napisao je knjigu vezanu za ovaj događaj

Ibn Zulak Lejsi Misri /278. godina po Hidžri/ u svojim autorskim radovima

Hatib Bagdadi /463. godina po Hidžri/ u svojoj historiji

Ibn Abdu-l-Berr /464. godina po Hidžri/ El-isti’ab

Šehrestani /548. godina po Hidžri/ El Milelu ve nihel

Ibn Asakir /571. godina po Hidžri/ Tarihe Šam

Jakut Hamevi/ 626. godina po Hidžri/ Mu’džemu-l-udeba’, sv. 18, str. 84, posljednje izdanje

Ibn Esir /630. godina po Hidžri/ Usdu-l-gabe

Ibn Ebi-l-Hadid /656. godina po Hidžri/ Šerhu Nehdži-l-belagati

Ibn Halekan /582. godina po Hidžri/ Vefejatu-l-e’jan

Jafe’i /768. godina po Hidžri/ Mir’atu-l-džinan

Ibnu Šejh Belva /oko 605. godine po Hidžri/ u knjizi “Elif ba”

Ibn Kesir Šami/ 74? godine po Hidžri/ El bidaje ve n-n-ihaje

Ibni Haldun /808. godina po Hidžri/ u uvodu svoje historije

Šemsudin Zehebi /748. godina po Hidžri/ Tezkiretu-l-huffaz

Neviri Hudud /833. godina po Hidžri/ Nihajetu-l-ereb fi fununi-l-edeb

Ibn Hadžer Askelani /852. godina po Hidžri/ El-Isabe; Tehzibu-t-tehzib

Ibn Sabag Maliki /855. godina po Hidžri/ El-Fusulu-l-muhimme

Makrizi /845. godina po Hidžri/ El-Hitat

Dželaludin Sujuti /911. godina po Hidžri/ U brojnim knjigama

Kermani Dimeški /1019. godina po Hidžri/ Ahbaru-d-duvel

Nuruddin Halebi /1044. godina po Hidžri/ Es-siretu-l-halebijje

i još poznatih historičara.

Ovo je bilo sa gledišta historije i uglednih historičara, a što se tiče nauke o hadisu možemo reći da se i u ovoj nauci pitanje argumenta tretira na isti način kako je pojašnjeno u nauci o historiji, bez imalo dodavanja ili oduzimanja, jer:

Na bilo koju stranu i na bilo koju skupinu hadisa da historičar baci pogled i obrati pažnju, s obzirom na njihov obim i raširenost, pronaći će ispravne i dokumentovane hadise koji će ukazati na prednost zaštitnika vjere (Alija mir s njim), tako da je svaka generacija preuzela ovaj hadis od prethodne generacije dok se krug ne završi na generaciji ashaba, znači na onima koji su sami bili prisutni i tu vijest čuli sa izvora objave, od Poslanika, s.a.v.a.

Istovremeno dok su brojne generacije prenosilaca gradile dugačke distance, zapanjujuća svjetlost ovog događaja je ostala i osjeti se.

Ako poznavalac hadisa u takvim okolnostima bude nemaran prema spomenu tako važnog i velikog hadisa, onda nije izvršio i nije ispoštovao pravo islamskog ummeta, a muslimane je lišio jednog ogromnog dijela čistih istina koje je Poslanik, s.a.v.a., iz bogate riznice svojih darova i svog dobročinstva poklonio pripadnicima islama, spriječivši ih da idu jasnim “autoputevima” kojima ih je njihov Poslanik uputio!

Sada ćemo navesti neka imena velikih poznavalaca hadisa, onih koji su prenijeli događaj Gadir Humma:

Predvodnik šafijskog mezheba – Ebu Abdullah Muhammed ibn Idris Šafi’i, (preselio 204. godine) kako je navedeno u En-Nihajetu od Ibn Esira.

Predvodnik hanbelijskog mezheba – Ahmed ibn Hanbel, (preselio 241. godine), zabilježio u Musnedu i Menakibu

Ibn Madže, (preselio 273. godine), zabilježio u Sunenu

Tirmizi, (preselio 279. godine), zabilježio u svom Sahihu

Nisai, (preselio 303. godine), zabilježio u Hasaisu

Ebi Ja’la Movsuli, (preselio 307. godine) zabilježio u svom Musnedu

Begavi, (preselio 317. godine) zabilježio u Mesabihu-s-sunne

Dulabi, (preselio 320. godine) zabilježio u El-kuna ve-l-esma’

Tahavi, (preselio 321. godine) zabilježio u Muškilu-l-asar

Hakim, (preselio 405. godine) zabilježio u Mustedraku

Ibnu-l-Magazeli Šafe’i, (preselio 483. godine) zabilježio u Menakibu

Ibnu-l-Mende Isfahani, (preselio 512. godine) zabilježio u svojim autorskim djelima različitim putevima

Hatib Havarazmi, (preselio 568. godine) zabilježio u Menakibu i u Maktalu Ebi Abdillahi-l-Husejn, a.s.

Ganđi, (preselio 658. godine) zabilježio u Kifajetu-t-Talib

Muhibbu-d-din Taberi, (preselio 694) zabilježio u Er-rijadu n-nedire i Zahairu-l-‘ukba

Hamvini (preselio 722. godine) zabilježio u Feraidu s-simtejn

Zehebi, (preselio 748. godine) zabilježio u Talhisu

Hejsemi, (preselio 807. godine) zabilježio u Medžme’u-l-zavaid

Džezeri, (preselio 830. godine) zabilježio u Esne-l-matalib

Ebu-l-Abbas Kastalani, (preselio 923. godine) zabilježio u El-Mevahibu-l-ledunijje

Mutteki Hindi (preselio 975. godine) zabilježio u Kenzu-l-ummal

Harevi Kari (preselio 1014. godine) zabilježio u El Mirkatu fi šerhi-l-miškat

Tadžu d-din Menavi (preselio 1031. godine) zabilježio u Kunuzu-l-hakaik fi hadisi hajru-l-halaik i u Fejdu-l-kadir

Šejhani Kaderi, zabilježio u Es-siratu-s-sevij fi menakibi āli-n-nebijj, s.a.v.a.

Ibn Kesir Mekki, (preselio 1047. godine) zabilježio u Vasiletu-l-meali fi menakibi-l-āli

Ebu Abdullah Zerkani Maliki (preselio 1122. godine) zabilježio u Šerhu-l-mevahib

Ibn Hamza Dimeški Hanefi, zabilježio u El-Bejanu ve-t-t’arif

i drugi poznavaoci hadisa.

Gadir u Kur’anu i tefsiru

Danas  Sam vam vjeru vašu usavršio i blagodat Svoju prema vama upotpunio i zadovoljan sam da vam islam bude vjera. ( Maide:3) O Poslaniče, kazuj ono što ti se objavljuje od Gospodara tvoga, – ako ne učiniš, onda nisi dostavio poslanicu Njegovu – a Allah će te od ljudi štititi. (Maide 67) Neko je zatražio kaznu koja će se sigurno izvršiti. (El-Me’aridž 1)

Ajeti iz časnog Kur’ana koji su objavljeni u vezi ovog događaja postavljeni su mufessiru pred oči i njegova je obaveza i stroga dužnost da kaže i objasni ono što je došlo putem objave vezano za spuštanje tih ajeta i za njihovo tumačenje. Nije dozvoljeno da njegov posao ostane nedovršen i njegov trud neupotpunjen:

U ovom dijelu ćemo navesti imena poznatih mufessira koji su u svojim tefsirima spomenuli taj događaj:

Taberi, (preselio 310. god) u svom tefsiru

S’alebi, (preselio 427 ili 437. god) u svom tefsiru

Vahidi, (preselio 468. god) u Esbabu-n-nuzulu

Ebu Muhammed Begavi (preselio 516. god)

Kurtubi (preselio 567. god) u svom tefsiru

Fahru Razi, (preselio 606. god) u tefsiru Kebir

Kadi Bejdavi, (preselio 685. god) u svom tefsiru

Ibn Kesir Šami, (preselio 774. god) u svom tefsiru

Nejšaburi, (preselio u 8. stoljeću) u svom tefsiru

Dželalud-din Sujuti, (preselio 911. god) u svom tefsiru

Ebu Es-Su’ud El-imadi, (preselio 972. god)

Hatibe Šermini (preselio 977)

Kadi Ševkani, (preselio 1173)

Alusi Bagdadi, (preselio 1270) u svom tefsiru

i drugi mufessiri.

Sada ćemo navesti imena poznatih teologa koji su u svojim knjigama spomenuli događaj na Gadir Humu:

Kadi Ebu Bekr Bakilani Basri, (preselio 403. god.) u Et-Temhid

Kadi Abdu Rahman ‘Idži Šafe’i, (preselio 756. god.) u El-Mavakif

Sejjid Šerif Džurdžani (preselio 816. god.) u Šerhu-l-Mavakif

Bejdavi, (preselio 685. god.) u Tavali’u-l-envar

Šemsuddin Isfahani u Matali’u-l-inzar

Taftazani, (preselio 792. god.) u Šerhu-l-makasid

Kušeći El-Mevla Alaudin (preselio 879. god.) u Šerhu tedžrid

Grupa autora